cessitati; sæpius enim quis sibi complacet in malo, et præceps fertur in peccatum, judicio et proposito mentis obstantibus. 171. Resp. Ipsa experientia constat hominem libere suæ voluntatis consensum, quem retinere posset, præstare. Quod autem prius derelinquat propositum, et invitus fere labatur, voluntatis infirmitatem et vehementiam concupiscentiæ probat. ANIMADVERSIO DE OPERIBUS HOMINIS LAPSI. 5 172. Calvino docente, homo adeo est corruptus, ut nihil nisi damnabile ab eo possit prodire. « Stet ergo nobis indubia ista veritas, quæ nullis machinamentis quatefieri potest, mentem hominis sic alienatam prorsus a Dei ju 169. Resp. Qui cupiditati obsequitur voluntarie et libere agit; sed non ideo libere, quia voluntatis quæcumque delectatio sentitur; nam si consensum denegare haud potuisset, libere non ageret libertas quippe voluntatis electionem, et dominium sui actus exigit. Accurate Nemesius, Syrus sæculo quarto exeunte scriptor, animadvertit: « Quod si appetitio quoque necessitate sequitur, ubi tandem liberum erit arbitrium? Etenim liberum sit oportet quod sui juris est arbitrium. Esset autem liberum, si iisdem circumstantibus, in nostra esset potestate aliquando appetere, aliquando non appetere. Quod si necessitate quadam sequitur appetitio, perspicuum est etiam fato appetitionem fieri, tametsi a nobis fiat, ac secundum naturam nostram, et impulsionem, ac judicium nostrum. »stitia, ut nihil non impium, contortum, Verbis ludunt qui voluntarie et libere aliquando confundunt, aliquando distinguunt,ut vocum ambiguitate abutentes, veterum Patrum testimonia ad novitias opiniones tuendas adhibeant. Populari usu voluntarie et libere idem sonant, prout etiam ante ortam Jansenianam hæresim plerumquc absque discrimine usurpabantur: sed quum hujus patronis placuerit post Bajum asserere: << Quod voluntarie fit, etiamsi necessario fiat, libere tamen fit; » 2 voces accurate distinguendæ sunt, et voluntatis dominium, quo« in utrumque potest, »> 3 omnino exigendum est ut libere dicatur fieri, quod voluntate fit. 170. Obj. 5. Experientia constat hominem lapsum peccandi subjici ne (1) De Natura hominis c. xxxv. foedum, impurum, flagitiosum concipiat, concupiscat, moliatur : cor peccati veneno ita penitus delibutum ut nihil quam corruptum fœtorem efflare queat. » 6 Episcopaliani non satis recedunt a tristi hoc et horrendo principio. Cæterum quum nulla absoluta necessitate homo lapsus ad peccandum feratur, sed libero potius præstet arbitrio, pronum est deducere non omnes ejus actus peccato infici. Equidem ratione pollet, viresque habet naturales, quibus bene uti valeat : quamvis nonnisi ex gratiæ cœlestis motu aliquid quod ad vitam æternam ducat, cogitare possit, vel inchoare. Quæ viribus naturæ facit rationi congrua, nec ullopravo fine vitiata, bona sunt, licet, son mouvement, elle serait libre suivant ces phi (6) 'Ibid. c. v. sub finem. (4) Mais parce qu'ici le mot de vouloir est équivoque, il faut remarquer, que suivant leurs pensées, vouloir ne signifie, à proprement parler, autre chose, que consentir à l'action qui se fait, et ne s'y opposer pas, en un mot c'est la faire sans contrainte. *** Si une pierre qui tombe, si une rivière qui coule, avait la connaissance de ture of sin. » Art. xii. (7) « Works done before the grace of Christ and the inspiration of his Spirit,are not pleasant to God✶✶✶ yea rather, for that they are not done as God hath willed and commanded them to be done, we doubt not but they have the na sublimioris finis defectu, merito et præmio supernaturali careant. Augustiniani etiam ea hac de causa culpa inquinari contendunt, quam fatentur non esse gravem. Cæteri plerique Theologi culpam et meritum pariter abesse putant. Hinc non dubitant Ethnicos aliquos virtutes morales exercuisse, et peccatores opera vitio va cua aliquando peragere. Profecto Bajana propositio damnata est : « Omnia opera infidelium sunt peccata, et Philosophorum virtutes sunt vitia. >> Concilium Tridentinum etiam censuit : Si quis dixerit opera omnia quæ ante justificationem fiunt, quacumque ratione facta sint, vere esse peccata, vel odium Dei mereri, anathema sit. >> Equidem nulla ratio sinit ut quæ congrua sunt morum regulis peccatis accenseantur eo quod a peccatore fiant, qui tamen nullum pravum finem sibi proponit, sed legis cordi insculptæ dictamini obsequitur. Apostolus ait : Cum enim Gentes, quæ legem non habent, naturaliter ea, quæ legis sunt faciunt, ejusmodi legem non habenles, ipsi sibi sunt lex : qui ostendunt opus legis scriptum in cordibus suis, testimonium reddente illis conscientia ipsorum, et inter se invicem cogitalionibus accusantibus, aut etiam de (1) Prop. 25. (2) Sess. VI. c. vii. (3) Rom. ii. 44. 2 3 fendentibus. »> Quod autem dicit « Omne quod non est ex fide, peccatum est; » intelligendum plane est de conscientia, seu certa quadam persuasione rem licere; agit enim de idolothytorum esu, quem peccatum inducere affirmat, quoties quis discernens ea, manducat, putans id non licere ideo damnatur, «< quia non ex fide, » scilicet quia mentis judicium actui non respondet. 173. Id igitur certo tenendum est hominis lapsi opera non necessario esse peccata ; quamvis haud negandum tantam esse infirmitatem humanam, ut facile ad peccandum labatur : vel enim in vetita nititur, vel quæ permissa sunt pravo fine prosequitur, vel alias plurimum deficit. 174. De pœnis peccati originis, præter mortem et vitæ ærumnas, et amissionem donorum supernaturalium, quæ alias fuissent data, de fide tenendum est vitam æternam, beatitudinem scilicet supernaturalem amissam fuisse, Ada peccante. « Pœna originalis peccati, inquit Innocentius III., « est carentia visionis Dei : actualis vero peccati est gehennæ perpetuæ cruciatus. » Cæterum quæ hac in re definita sunt recensebimus in tractatu de Baptismo. >> (4) Ibid. xiv. 25. (3) Decr. I. iii. t. 42, de Bapt. PARS IV. PNEUMATOLOGIA. CAPUT I. DE ANGELORUM NATURA ET DOTIBUS. T: uti 175. « Angelorum vocabulum, recte animadvertit S. Gregorius M. << nomen est officii, non naturæ. » Agytos Græce, Hebraice nuntius dicitur, quo nomine præcipue designati sunt coelestes spiritus, qui divinas res hominibus nuntiabant. 2 Extitit apud Judæos secta Sadducæorum, qui angelos, spiritusve aliquos existere negabant : « Sadducæi enim dicunt, non esse resurrectionem, neque angelum, neque spiritum. » 3 Novissime haud defuerunt inter Rationalistas Germanos, qui angelos existere inficiarentur; quæ de iis sunt dicta ad poeticum ornatum et allegorias referentes. Cæterum in libris historicis Veteris Novique Testamenti angelorum fit mentio nec allegoriæ locus est in plerisque. De iis sæpius locutus est Christus Dominus. Tota Scriptura locupletia præbet testimonia, quæ recensere non vacat. Vehementer igitur erravit Hobbesius, asserens « angelum, vel nuntium a Deo esse omne id, per quod Deus supernaturaliter præsentiam sive potentiam suam extraordinariam manifestam facit, præcipue (1) Hom. xxxiv. in Evang. (2) Homines nuntii 2λ vocantur Num. xx. 44. Jos. ii. 7. Jac. ii. 25. (3) Act. xxiii. 8. (4) Matth. xviij. 10, xxii. 50. Vide Hay, on 6 vero in somniis et visionibus. » 5 Liquet enim haud mera phantasmata, sed veros nuntios divinitus missos, spiritus utique cœlestes, angelorum nomine apud sacros scriptores designari. Equidem quum Apostolus comparationem instituat inter Christum et angelos, ut illius præstantiam ostendat, quis poterit suspicari hæc mera esse phantasmata? In somniis nonnumquam visi sunt; sed et vigilantibus etiam sese exhibuerunt præsentes, quod in Abrahæ, Lot, et Tobiæ historia videre est. Hinc Augustinus non dubitavit dicere: «esse angelos novimus ex fide. »7 Scriptores omnes ecclesiastici per omnia sæcula fidem hanc testatam faciunt. 176. De creatione angelorum Moyses tacuit, ea verosimiliter de causa, quod mundi spectabilis originem, et generis humani res gestas præcipuas referre sibi proposuerit; de angelis cæteroquin, quos Israelitæ, ex veteri traditione, agnoscebant, mentionem data occasione facturus. Angelos autem, sicut et cætera quæcumque existunt, Deum habere auctorem et ratio suadet, et fides docet, Apostolo de Filio Dei dicente: « In ipso condita sunt universa in cœlis et in terra, visibilia et invisibilia, sive throni, sive domina Miracles ch. ii. (5) In Leviathan. c. 54. cit. a Ziegler. 1. 4. dø Angelis §. 71. not. 1. (6) Heb. i. 7. (7) In Ps. ciii. Serm. i. n. 45. tiones, sive principatus, sive potestates, omnia per ipsum, et in ipso creata sunt.» Merito igitur inter opera Domini in cantico trium puerorum recensentur: « Benedicite omnia opera Domini Domino.... Benedicite angeli Domini Domino. >> 2 nonnullis videntur. Id affirmat S. Thomas, cui præivit Bernardus : « In cœlo enim cecidit angelus sub præsentia divinitatis. » 6 Constat autem eos non statim Deum vidisse; quapropter rex Babylonis cœlum conscensurus exhibetur, imagine mutuata a Lucifero gloriam cœlestem suis viribus ambiente : << In cœlum conscendam, super astra Dei exaltabo solium meum... similis ero Altissimo. >> 7 179. Angelos spiritus esse Tikuμata tradit manifesto Scriptura, semperque credidit Ecclesia : Οὐχι πάντες εἰσὶ λειτουρ 8 177. Angelos diu ante spectabilem mundum conditos Græci plerique Patres sentiebant, nonnullis ex Latinis suffragantibus. Hieronymus dicit : « Sex millia necdum nostri orbis implentur anni, et quantas prius æternitates, quanta tempora fuisse arbitrandum est, in quibus angeli, throni, dominationes, à révuara. « Nonne omnes sunt adcæteræque virtutes servierint Deo, et ministratorii spiritus? Cæterum fueabsque temporum vicibus atque men- runt qui eos existimarent haud omnino suris, Deo jubente, substiterint? » 3 corporis expertes: aerea enim et ignea Cæteri plerique eos simul cum mundo illis tribuebant. Hæc tamen opinatio creatos crediderunt; 4 quæ sententia nonnullorum jam ab omnibus derelicta jam invaluit, favente Concilii Latera- est, qui angelos puros esse spiritus, nensis sub Innocentio III. decreto, in nulla materiei conjunctione gravatos, quo dicitur Deus simul ab initio cum præclaris auctoribus, docent. «< Natemporis utramque de nihilo condidisse tura hominis,» inquiebat olim Gregorius creaturam, et spiritualem, et corpo- Nyssenus, « ex anima et corpore est ralem, angelicam, videlicet, et huma- complexa; angelica vero incorpoream nam. » Vox autem « simul » pariter naturam sortita est 9 Nullo supremo aliquando significat: ideoque insignes judicio res adhuc constat : quod enim Theologi recentiores, post S. Thomam a Concilio Lateranensi IV. decretum est, Aquinatem, fatentur Græcorum opina- ad Manichæorum errorem evellendum tionem non esse damnatam, præsertim est directum, ut corporalium et spiriquum constet mentem Concilii fuisse tualium Deus agnosceretur auctor. 10 Origenis rejicere errorem, qui putabat Equidem lecto libro Joannis Thessares corporatas conditas eo consilio ut lonicensis in Concilio Nicæno dixit is spiritus delinquentes, veluti car- Tharasius « Ostendit Pater quod et ceribus, in pœnam admissorum in- angelos oporteat pingi, quoniam circluderentur. Tradiderunt idcirco Pa- cumscripti sunt, et veluti homines aptres Lateranenses homines angelos- paruerunt multis. Sancta Synodus dixit: que pariter creatos, ex primario Dei Etiam Domine : » dà πEpiypañol #151 consilio, quin de tempore aliquid de- καὶ ὡς ἄνθρωποι ένεφανίσθησαν πολλοις. finirent. Hæc ostendunt quidem Patribus visum esse angelos esse pingendos; sed quum de ratione, quam liber urgebat, nul 178. In cœlo ipso empyreo, ubi jam gaudent mentes beatæ, angeli conditi (1) Col. i. 16. (2) Dan. iii. 37. (3) In c. i. Ep. ad Titum. (4) Epiph. hær. 65. n. 4. 5. (5) Sum. i. part. qu. 64. art. 4. 46) Serm. de ligno, fœno, et stipula, modo Serm. 30 de diversis. (7) Isaiæ xiv. 13. (8) Heb. i. 14. (9) Ep. ad Eustathiam. (10) Estius in 2 sent. dist. 8. (14) Col. Hard. t. iv. col. 293. 11 lum maturum examen institutum sit, « Esse itaque Sedes, Dominationes, Principatus, Potestates in cœlestibus apparatibus, firmissime credo; et differre inter se aliquid indubitata fide teneo. Sed quo me contemnas, quem magnum putas esse doctorem, quænam ista sint, et quid inter se differant nescio. » 10 2 nulla prolata definitio, opus non est ut eam probemus; nec enim a Concilio probata ostenditur. 1 Dæmones « spiritus» sæpius in Scripturis vocantur. Et contra eos luctantes contra carnem et sanguinem haud luctari dicimur, sed, « contra spiritualia nequitiæ in cœlestibus. » Eadem sententiarum varietas de iis, ac de Angelis beatis olim obtinuit, quippe ejusdem sunt naturæ; sed Augustino judice: « non est de hac re, aut laborandum operosa inquisitione, aut contentione certandum. » Hla tamen incertitudo sublata jam est, et pro re explorata habetur, eos carere corpore. 185. Angelos immortales esse constat: simplicis enim et spiritualis naturæ sunt. Eorum felix conditio nobis in præmium proponitur; de resurrecturis hominibus quippe dicit Christus : << Neque enim ultra mori poterunt, æquales enim angelis sunt. >> 184. Relatio angelorum ad locum a nobis haud satis intelligitur: sed de 180. Quæ nonnulli Patres excogita- iis advenientibus et recedentibus pasrunt de angelis cum mulieribus con- sim loquitur Scriptura. « Apparuit aucumbentibus, & ex male intellectis Mosis tem illi angelus de cœlo. >> 5 12 << Missus verbis de filiis Dei ad filias hominum est angelus Gabriel a Deo in civitatem ingredientibus, ortum habuerunt: sed Galilææ, cui nomen Nazareth, ad Virpace virorum alias doctrinæ et sancti- ginem.... et ingressus ad eam.... et tatis laudibus insignium, jam ab omni- discessit ab ea.»> bus rejiciuntur. 181. Ingens est angelorum multitudo; nam Danieli visus est Antiquus dierum throno insidens : « Millia millium ministrabant ei, et decies millies centena millia assistebant ei. » Paulus monet fideles eos accessisse ad« Jerusalem cœlestem, et multorum millium angelorum frequentiam. » 7 In novem choros consueverunt distribui, nominibus a sacris litteris desumptis: Cherubim, Seraphim, Throni, Dominationes, Principatus, et Potestates, Virtutes, Archangeli et Angeli. terum de ordinibus illis nonnisi conjectando disseritur; ideoque præstat ad sobrietatem sapere. 9 Cæ 182. Quomodo angeli inter se discernantur se ignorare fatetur Augustinus: (1) Vide Petavium, de Angelis 1. 1. c. ii. n. v. vi. (5) Justin. Apol. i. Athenag. in leg. pro Christ. Minutius Felix in Octavio. (6) Dan. vii. 40. 13 185. Quanta polleant cognitione nos concipere non possumus: sunt enim spiritus nobis præstantiores. Plurima quæ inter homines contingunt illis patere liquet : gaudent enim peccatore ad meliorem frugem redacto: « Gaudium erit coram angelis Dei super uno peccatore pœnitentiam agente. » 14 Nec tamen cordis arcana, nisi Deo, cujus id proprium prædicatur, pandente, norunt. 186. Angeli boni semper dia martes Patris in cœlis vident faciem, quod de pusillorum custodibus affirmat Christus. 15 Beatitudine igitur fruuntur, quam numquam possunt amittere, quibus justi homines adsimilabuntur; ¡rage yάp 1.16 Eos a veritate, et ideo a beatitudine, decidere posse immerito (7) Heb. xii. 22. (8) L. de col. hierarchia. |